Monday 9 May 2011


Lalber khumtir rawh u…
Rev. Vanlalzuata


Beram No talh tawha hi thiltihtheihna te, hausakna te, finna te, chakna te, chawimawina te, ropuina te, malsawmna te hmu tlak a ni e.” (Thup. 5:12)

French ram lal Philip Auguste-a hi a sipaite nen ral do turin an chhuak dawn a. An kal dawn chuan a sipaite hnenah, “He indonaah hian hnehna kan chan chuan he ka lallukhum hi kan zinga sipai huaisen berin kan hawn hunah a khum ang a, kan ram lalah kan pawm nghal ang a, keipawh a hmaah ka kun nghal ang,” tiin a lallukhum chu a phawk a, dawhkanah chuan a dah a. Indona hautak tak an va beih hnu chuan hnehna changin an lo hawng leh ta a. An lal chuan a sipaite chu a ko khawm a, an hnenah chuan, “Khai le, kan zinga sipai huaisen ber thlang ila, ka lallukhum hi keiman ka khumtir ang a, ka lalthutthleng hi a luah nghal ang,” tiin a hrilh a. Sipaite chu an ngawi thup mai a, an dak chhuak ngam ta lo va. Chutih lai chuan an zinga sipai huaisen tak chu a tho va, dawhkana lallukhum chu a la a, an lal hmaah chuan a ding a, “Aw lalber, he lallukhum hi nangmah hian i inhmeh ber e,” (Tu Oroi, es le plus digne) tiin an lal luah chuan a khumtir ta a. Chu veleh chuan sipaite chu lawmin an au rual thup thup mai a, a hma ai zawngin an lal chu an zahin an ngaisang ta a ni.
Imperial State Crown

Kan Lal Isua chuan leiah indona bei tura a lo kal dawn lai khan vanah a lallukhum a hnutchhiah a, hling a rawn khum a. A lalthutthleng kalsanin ranthleng a rawn luah a. Nunna kalsanin thihna mualpho thlak ber kraws a rawn tuar a. Chawimawina kalsanin hmuhsitna leh tihduhdahna tinreng tuar turin a rawn inpe a. Hnehtu chu hnehin a awm a, leilung siamtu chu a siam leilungah an zalh a. Nunna petu chu tihthihin a awm a, thawhlehna ropui chu an phum a. Tui siamtu chuan, “Ka tui a hal e,” tihna hmun a rawn pan a. Lalber chuan chhiahhlawh hna a rawn thawk a, mi thianghlim ber chuan mi bawlhhlawh ber chan a rawn chang  a, sawi sen a ni lo ve.

Kidron lui kanin kraws a pan a, chutah chuan a ral do ber thihna chu thawhlehna hmangin a hneh a. Hnehna lawmin lungpui a khi chat rawih rawih a, thlan lung a lum b ova. Thlan vengtu chu hlauvin a khur a, inlarnain a zui a. Thihna thlan thim thuneihna hmunah chuan thawhlehna khawvar ar a khuang a, thihna khawfing a chat a, nunna kawl a lo eng chhuak ta a. Chutah chuan mihringte hmelma tihbaiawm ber thihna chu chatuan pialral kawng min hawnsaktu leh kan thian tha atan a chanter ta hlauh va. A zirtirte chuan hnehna hlado chhamin, “Lalpa chu a tho leh ta,” tiin khawvel an hriattir a. A duham deuhte chuan, “A tho leh tak zet a ni, chumi hnenah pawh a inlar,” tiin thawhlehna chu an puang ta ulh ulh mai a.

Thawhlehna thiltihtheihna chuan khawvel tan thil mak a rawn ti zui a. Eng lai maha thil inmil thei ngai reng reng lo, ranthleng leh thing anchhe dawng chu a lo inzawm chho ta a. Hmun tenawm leh hmun tenawm inzawm hi chu a la hriat thiam theih viau va; amaherawhchu thing anchhe dawng leh vana Lallukhum (Isuan a dah kha) a inzawm chho ta ut tu mai a. Chuta tang chuan Salem thar a rawn inhawng a, chu chu ranthleng kailawna hmangin, kraws vawnbana hmangin awlsam takin kan lo thleng thei ta mai a. Chu chu a ropuizia sawiin Pu R.L.Kamlala chuan :-

            Aw min hrilh rawh thukna ropui,
            Ranthleng leh thing anchhe dawng leh;
            Vana Lallukhum a inzawm,
            Lei Eden leh Salem thar nen.

tiin hla a lo phuah chhuak a.

He indona a hneh hnu hian Lal Isuan min ko khawm a, kan hnenah a hnehna awmzia min hrilhfiahsak a. Hling lukhum a khum chhan chu keinin lallukhum kan khum theihna a ni a. A tuihalna chhan chu kumkhuaa tui nung lui kan in theihna tur a ni a. A Pain a kalsanna hmunah khan amah avangin Pathian awmpuina kan chang ta hlauh va. Thi tur kha kan nung ta a, tunah chuan kan taksa hi thi mah se, nung turin a thi taw hang. Indonaa tel ve hauh lo ni mah i la, a hnehna chu kan hnehnaah a puang a. Chu hnehna chu puangin Tirhkoh Paula chuan, “Ropui taka ngamtu kan ni,” tiin a tlangau va (Rom 8:37).

Tunah hian hnehah Lal Isuan a hmaah min hruai khawm mek a, chawimawina lallukhum min khumtir a ni. French lal chuan an zinga sipai huaisen ber kha amahin lallukhum khumtir a tum a. Kan Lal Isua erawh chuan mi dawihzep ber leh mi sual berte pawh kan zavai hian hnehna Lallukhum min khumtir a duh a ni. Edward Parronet-a pawh hian Lal Isuan hling lukhum a khum vanga lallukhum a khum thei mai chu mak a ti lutuk a. Van angel chhiar sen lohten an chawimawi nin theih loh Lal Isuan hling lukhum a khum laia a nin lallukhum a khum chu ni theiin a hre lo va, inhmeh lo a inti a :-

            Lal Isua hming i fak ang u,
            Angel chawimawia chu;
            Lalber lukhum la chhuak ula,
            Lalber khumtir rawh u.

tih hla hi a phuah phah ta a. He hla phuahtu hian lallukhum chu inhmeh theiin a inhre ngang lo va, a lu atangin a phawk a, Lal Isua a khumtir ta zawk a. Chutiang bawka ti ve tur chuan min kawh hmuh zui a nih hi.

Khawvel lallukhum ropui ber chu England lalnu Queen Victoria-i khum tura siam a ni a, chu chu, “The Imperial State Crown,” tiin an vuah a. Lunghlu 317-a cheimawi a ni a, lunghlu te chi 3000 laiin a pawn lam chu an chei nawn leh bawk a. He lallukhum hi kum 1838-a an siam kha a ni daih tawh a. Chu aia lallukhum ropui chu an la nei a, chu chu “Crown Jewels of England” an vuah a. He lallukhum hi lal ro hlu bik atana an siam ni mah se la sawrkar ta a ni a, ni pawimawh bikah chauh an la chhuak a, lalin a khum thin a. London inchhawng (Tower of London)-ah an dah a, kum tinin mi tam takin an en huai huai thin a ni. Kum 1974 khan a hlut lam an the a, dollar maktaduai 740 vela hlu niin an hria. A mak hle mai, he khawvel lalte hi chuan lallukhum an khum ni chuan mipuite nena an inkar a hla zual a, mi rethei leh mi mawl zualte phei chuan an lallukhum chu an khawih ve phak lo a ni.

Lei leh vana Lalber kan Lal Isua lukhum erawh chu Rom sipaiten a mawi lo thei ang bera an siam, hling lukhum (Crown of thorns) an tih chu a ni tlat mai. Chu hling lukhum a khum ni chuan Pathian leh mihring kan inrem a, lei anchhe dawng hi a chho va, van a lo chhuk a, lei thian atan van Lal fa atan mi sual ber min vuah ta a. Khawvel lalte chuan an lal thuam famkima an inthuamin keini mi narante nena kan inkar a hla zual a. Nimahsela Lal Isua chuan a lallukhum a khum veleh mi retheite kan hausa phut a, thihna hlima thute pawhin Pathian tapchhak zawl “Ariel” kan lut rawk mai a ni. Chuvangin khawvela lallukhum ropui ber aiin he hlinglukhum mawi zawkzia chu Pastor Chhawna chuan hlaiin a lo chawi tawh a:-

            Rangkachak lallukhum aiin,
            A hlinglukhum a mawi zawk e;
            Khawvel mawina ber ai pawhin,
            A tlawmlai ber pawh a mawi zawk;
            A thuam famkima inthuam chu,
            Eng ang takin lo mawi ang maw?

Lal Isua hlinglukhum a khum vangin amah ringtute khum turin lallukhum chi li a lo chhuak nawlh mai a. Chungte chu – Thih thlenga rinawmte leh thlemna tuar hram hramte khum tur Nunna Lallukhum te (Jk. 1:12, Thup. 2:10), rawngbawl hna hlen chhuakte khum tur Lallukhum chhe thei lo te (I Kor. 9:25), Intihsiakna tha bei zova lei nun chhuahsan mekte khum tur Felna Lallukhum te (II Tim. 4:8), Kohhran hruaitu fak tlakte khum tur bik Ropuina Lallukhum te an ni (I Pet. 5:4), “Ka lo kal thuai dawn e, tuman i lallukhum chu an laksak loh nan che i thil neih sa kha vawng tlat rawh,” tiin kan Lal Isuan min chah a ni (Thup. 3:11).

French sipaite khan an lal inngaihtlawmna avang khan amah chu lallukhum an khumtir ta kha a ni a, “Kei ka huai ber” tiin lallukhum kha khum inchuh se la chuan an lal pawh kha a buai ngawt ang. Chu chu tunlai khawvelah pawh hian kan harsatna a ni lawm ni? Lallukhum la chhuak a, mahni lu-a inkhumtir chut chut hi kan kat nawk tawh lo maw? Chawimawina te, faknate hi a khumtu tur ber niin kan inhria a, a khum tur dik takte kan khum khalh fo thin a ni. Amaherawhchu fakna leh chawimawina lallukhumte hi a khum tur dik takin an khum loh chuan an mawipui chuang tlat lo mai a, mahni inkhumtir thinte phei chuan an hmingchhiat phah tlat zawk a ni. He khawvel hi zawng, lallukhum khum inchuha buaina khawvel a ni a, nimahsela khi lama lallukhum khum tur tak takte erawh chuan leiah hian lallukhum an khum ngai lo vang. Miten khumtir dawn mah se la, Lal Isua lu-ah an khumtir let thin a ni.

Khawvela kan cham chhunga lallukhum kan khum dan tur dik tak chu engtin nge ni ang? Kan rawngbawlnaah hian mite fak leh chawimawi kan lo hlawh a nih pawhin, ka theih tak eawm ti lova Lal Isua avang liau liau a nihzia kan hriat chian a pawimawh a ni. “Amah a lan hun apiangah ropuiin kan leng ve ang” tiin kan zai thin a, kan hmaah Isua chu ropuiin a lo lang tawh a, chumi avang chuan ropuiin kan lang ve mai zawk a ni a, keimahniah hian a hranpaa ropuina kan nei lo. Lal Davida khan hei hi a hre chiang ngawt mai, “Aw Lalpa, ropuina te, thiltihtheihna te, chawimawina te, hnehna te, Lalnate hi i ta a ni e,” tiin a lalthutthleng atangin a sawi mawlh mawlh mai a ni (I Chro. 29:11). Keini pawhin Lalpa tawngtaina kan sawi apiangin, “Ram te, thiltihtheihna te, ropui te, chatuan i ta a ni si a,” kan ti thin a nih hi.

            Khawvela mi ze tinreng a,
            Chi tin awm bawk te u;
            Chawimawina zawng zawng pe u la,
            Lalber khumtir rawh u.

Vawi khat chu Communist ramah Kristian tlangval pali an man a, Isua an phat loh chuan meipuia hal hlum tur an ni a. Meipuia an hal hlum dawn lai chuan communist sipaite chuan an thlir thup mai a, huaisen an ti hle mai a. Chutia an han hal dawn tak tak chuan an zinga pakhat chuan Lal Isua a phatsanna thu a puang hnhnawh a, Chutih lai tak chuan communist sipaite zinga pakhat chuan van lam khi a thlir a, lallukhum mawi em em mai hi angel paliten an rawn keng lai mek hi a hmu a. Chu veleh chuan “Kei ka khum ang” tiin Kristianah a inpe a, meipuiah chuan a zuang lut ve ta nghal a ni an ti.

Kristiante lallukhum chu mipui hmaa khum chi a ni lo va, inchei taka dawhkan hmaa khum tur pawh a ni hek lo va, kan mihringpuiten min thlan chhuah avanga khum tlaka inruat ve ngawt tur a ni hek lo. Tuarna ruama khum chi a ni a, mite zingah kei ber emaw inti lova pahnihna nih inhuamte tana dah a ni. He lallukhum hi a makna chu miten khumtir dawn mah se, “Lalpa nang hian i inhmeh ber e,” tiin Lal Isua lu-ah an hlan let leh thin a ni.

Tunlai pawh hian khawvelah chawimawina chi hrang hrang a awm a, chu chu khum turin tutee maw an thlang a, title an pe a, ropui tak a ni. Pathianin chawimawina lukhum a khumtirte erawh chu chutiang a ni lo va, a danglam daih. Vawi khat chu Lal Isua hnenah, “Vanramah tunge ropui ber ang?” tiin an zawt a. Ani chuan an rin loh deuh main naupangte a kai a, “Tupawh naupangte anga inngaitlawm apiang an ropui be rang,” a ti a (Matt. 18:2). Lal Isuan lallukhum a khumtir duhte hi mi bir tak an ni duh khawp mai. Kraws-in a sawizawi, Pahtian thuin an thinlung a chiah hnip tawh avanga mite hmuhsit khawpa inngaitlawmte hi chawimawina nopui dawmtu turte chu an ni. Chutiang mite nunah chuan Lal Isua a langsar ber a, Isua chu Lallukhum an khumtir a, an hnenah Lal Isuan a lallukhum chu a hlan let leh a ni.

            Khumtir rawh u, angelte u,
            Lalberte Lalbera chu;
            Khumtir rawh u kan Chhandamtu,
            Lalberte Lalber a ni.


Thulakna : Tui Nung Lui       Rev. Vanlalzuata

No comments:

Post a Comment