Sunday 27 September 2020

A dawngsawngtu lamah tang hmasa thin rawh

C. Lalmuankima 
Slough, United Kingdom 


I thu i thlah hmain a dawngsawngtu lamah i indah/tang hmasa thin em? Hei hi a pawimawh khawp mai. Mi hnena kan thu sawi tur hi a dawngsawngtu rilru na taka siam thei a nih dawn ai chuan sawi loh law law hi kan inkar boruak tha lo thleng thei laka kan invenna tha tak a ni. Chuti ni lova a dawngsawngtuin engtiangin nge a lo ngaih ang tih lam pawh ngaihtuah lek lova kan rilrua kan pai zawng zawng kan chhak chhuak a nih chuan kan thu sawi ngaithlatu leh kan inkarah inlaichinna tha a awm thei ngai lo vang. Chuvangin mite hnena thu kan sawi dawnin a lo dawngsawngtuah mahni ngei indah hmasa thin ila, chutah kan rilrem zawng tur a nih dawn chuan sawi a, kan rilrem zawng tur a nih dawn loh chuan sawi loh law law kha a him ber fo a ni. Mahni ngeiin kan duh loh tur chu midang pawhin an lo duh bik hauh lo va, midangte nena kan inkar inlaichinna tichhe thei a nih phei chuan sawi lohva paitawih mai kha a tha ber.

Photo: Google Image

Thenkhat chu thahnemngaihna vang a ni tiin a hun leh a hmun pawh thlu lovin midangte dik lohna hailansak a, midangte zilh hrep kan ching a, hei hi thil tha ber a ni ngai lo. Mite thu tha hla tha kan fah duh a nih chuan keimahni leh kan fuih/fah duhte chauh awm laia fuih/fah hi a tha ber fo a ni. Midangte hriat ve tur khera zilh hi thil tha ber a ni chuang lo. A dawngsawngtuin a dawnsawn thiam loh phei chuan kan inkarah inhmelmakna hial a thleng thei a ni tih hi kan hriat reng atan a tha hle mai. Fuihna thu mite ka hrilh dawn hian a hun leh a hmun thlir thiama zawn thiam hmasak fo a pawimawh. A hun leh a hmun thlang hmasa lova midangte hmaa kan rikpui pawp pawp hian an tana thu tha anga lang ni si kha zahna lian takah a chang thei a, chung mite nen chuan engtikah mah in inlaichinna hrui chu thlunzawmin a awm ngai tawh lo vang. 

Hmangaih leh duhsak vanga kan inzilh hi a tha e, amaherawhchu midangte hriata mualpho taka inzilh hian hlawkna a nei hran lo a ni tih kan hriat a tha. Midangte hmaa kan duhsakzia leh hmangaihzia tihlan tum luatah kan mi zilh turte kan tihel ve thei bawk a ni. Chuvangin kan mi duhsak leh hmangaih tak takte kan zilhhau duh a nih chuan midangte hriat ve kher lohva zilhhau hi a finthlak a, an rilru chhungril ber thlengin a lut a, a sawt em em bawk. 

A pawimawh ber chu a ngaithlatu lamah kan tan hmasak thiam a pawimawh. Kan thu sawi dawngsawnga ngaithla thiam tur chuan a ngaithlatuah kan tan ve phawt a ngai. Tichuan kan thu sawi tum hian an rilru a tina thei a ni tih hi kan hriatthiampui ang a, thlahdah taka thu thlah fo kan chinna lakah kan inveng him thei ang. Mi tam tak chu a lo dawngsawngtu lamah tang hmasa hawt lova thu thlah pur pur kan ching a, hei hian kan chhehvela kan mihringpuite nena kan inkar inlaichinna a tichhe fo thin reng a ni. 

Kan thu thlah pakhat (tawngkam khat) avang hian miten an damchhunga rilru natna an neih theih lam hi ngaihtuah hmasa fo thin ila chuan kan tawngkam hi a mai maiin kan thlah zalen hauh lo vang le. Chutianga ngaihtuah nachang kan hriat thin loh vang chuan a ni midangte rilru kan hliam fo thin ni. Kan thian tha ber berte pawh hi kan tawngkam khat avangin na takin kan lo hliam palh thei a ni tih hi kan hriat reng atan a tha. Thu hmasa lama kan sawi tak ang khan a dawngsawngtuin rilru nat phahna atan a lo hmang dawn a nih chuan sawi loh law law kha a him ber a, kan inkar inlaichinna nghet kan siam zawk tihna a ni.

Mizo thufingin, 'Tawngkam thain sial a man' tih leh 'Lampui chang khatah mi an be chhe ngai lo' tia a lo sawi angin tawngkam tha leh hawihhawm hman fo hi a ngaithlatu tan malsawmna a nih rual rualin a sawitu tan pawh malsawmna a ni tawh a. Chutianga tawngkam tha leh hawihhawm kan hmang thei lo a nih pawhin tawngkam tha lo leh mite rilru tina thei phei chu hman loh theih hram a tha ber. Tawngkam tha lo (anchhia) phei chu mite pawh hian an lo dawng duh bik lo va, a kal kual a kal kual a, a tawpah a lo chhuahna ngai bawkah a let leh thin a ni. Chutiang bawkin kan ka atanga malsawmna tawngkam a chhuah tam phawt chuan a ngaithlatuin malsawmna an dawn mai bakah a sawitu pawh malsawmin a awm thin. 

A dawngsawngtu lama kan indah hmasak chiah hian sawi awm leh sawi awm loh a hriat theih a, mite rilru tina thei tawngkam hian keimahah pawh min lo tina ve thei a ni tih hi i hre tawh ang a, i thu chu ngaihtuah hmasa lovin i thlah mai mai tawh lo vang. A ngaithlatu tana ngaihthlak nuam tur tawngkam hian kan chhehvela mite nen pawh inlaichinna tha min siamsak a, chhungril taka inpawhna pawh a siam tel bawk a ni. Chuvangin i thu chu vawi tam tak ngaihtuah nawn hmasa lovin thlah mai ngai lo la, a dawngsawngtu dinhmun hre tel rana i thu thlah i thiam niah chuan nangmah leh i chhehvela mite inkarah inlaichinna nghet leh tha i siam zel dawn tihna a ni.

Hei erawh i hre reng ang u: Kan tawngkam khat hi khawvela tur hlauhawm ber ai pawha hlauhawm zawk a ni tih hria ila, chutiang bawkin kan tawngkam khat vek hi khawvela damdawi tha ber ai pawha tha zawk a ni tih hi i hre reng bawk ang u. Chuta tang chuan a khawi zawk hi nge kan tawngka atanga chhuak atana kan duh tih chu kan hre thei mai tawh awm e.

1 comment: