Zo Vapual

Ka nu min zirtirna kut kha

C.Lalmuankima

Newcastle, United Kingdom

Thuhmahruai

Photo: Google Image

Nu zirtirna kut hlutna leh pawimawhna kan sawi hmain 'Nu' tih tawngkam thumal hi han sawi hmasa dawn teh ang. Mi tam takin 'Nu' tih hi an rilrua an hrilhfiah danah chuan - Nu chu hmeichhia, a chhula nau paia hringtu, naute enkawl seiliantu, pasal tana nupui, fate tana nu nihna neiin kan hrilhfiah thin a, a dik lohna chu a awm hauh lo. Amahrawhchu nu tih thumalah hian hmangaihna leh mawhphurhna engzat tak inphum ru ang maw? tih lam hi kan zu ngaihtuah thleng lo thin a, a pawi hle a ni. Nu pakhat leh pakhat inkar pawh hi a lo inthlauh theih ngawt dawn a nih hi maw. Hmeichhia nau pai thei an nih avanga pai ve ringawta nau an hrin theih avang ngawt hian nu an ni satliah ringawt lo. Nu nihna dik tak zawk chu tuna kan sawi zawng zawng piah lama fate enkawla zirtir seilenna kawnga mawhphurhna la thin te leh pasal mamawhte tihsak thulh chuang si lote hi nu nihna (Title) dik tak pek turte an ni ang. Ti ti thiam thenkhatin an sawi fo thin angin, ‘Nu nih chu a awl a, nutling nih erawh har tak a ni.’ an tih te pawh ngaihtuahnaah a rawn lang tel tlat. Khai le, kha lam chu kan sawi tum ber a nih loh avangin kan thu sawi tum lamah bur chawt dawn teh ang.

Nu zirtirna kut hlutzia leh pawimawhzia hi sawi tur tam tak a awm thei ngei ang a, an hlutna leh pawimawhna pho chhuak thei tur khawpa ka ziak chhuak thiam lo tur erawh pawi ka tihle thung. Amaherawhchu kan ziah chhuah chhun chhunah mi pahnih khat talin an lo hlawkpui hlauh a nih chuan chu chu he thuziak hlawhtlinnaah ka ngai.

Kut ropui leh thiltithei - nu kut

He khawvelah hian siamtu Pathian kut tih loh vekah chuan Nu kut aia ropui leh thiltithei hi sawi tur a awmin ka ring lo. A chhan chu nu kut atang hian khawvel mi ropui leh thiltithei tak tak te an lo sei lian a, nu kut awm lo ta se khawvel hian a nih tur angin a ni pha hauh lo vang. Nu kut avang chauhvin kan chenna khawvel hian tun dinhmun kan thleng pha a, tuna a nih dan tur ang chiah hian a nih theih phah kan ti lo thei lo vang. Chuvangin nu zirtirna kut hnuai hi faten zirtirna tha ber an dawn theihna hmun a ni a, a hluin a pawimawh chung chuang em a ni.

Chuti chu nu kutah chuan eng thil nge awm reng ni le....tiin i han luhchilh dawn teh ang. Nu zirtirna kut chuan a kut hnuaia a fate enkawl leh zirtirna a keng tel a, nu zirtirna leh enkawlna kut hnuaia sei lian chu hmantlak lohvin an chhuak ngai lo a ni. Nu zirtirna kut hlutna leh pawimawhna hi a man bithliah dawn ila nun thap hial ngai khawpa hlu a ni ngei ang a, dam chhung pawha kan rulh sen loh tura hlu leh pawimawh a ni bawk ang. Nute lakah hian fate hian bat kan va ngah tak em!

Nute hi khawvela hnehtu ropui tak takte kawng lo kawhhmuha zirtir fotute an ni a, anni tluka hnehtu ropui zawk hi he khawvelah hian sawi tur an awm chuang lo vang. Chuvangin nute hi hnehtu ropui, kut thiltithei tak neitute an ni a, chhungkuaa an zahawmna leh hlutna leh pawimawhna hi kan hriatthiampui fo a ngai a ni.

Bat tlak huphurhawm ber - nute laka bat

U.S President 16-na Abraham Lincoln-a phei chuan heti hian a lo sawi a, "Ka bat hi tlak dawn ila, ka nu laka ka bat hi ka tlak huphurh ber a ni." ti hialin a nu laka a bat tamzia a hria a, a bat tlak huphurh ber pawh a nu laka a bat a nih thu a lo sawi chhuak hial a ni. Abraham Lincoln-a anga nute laka bat ngahzia hrethiam hi kan zingah mi engzat tak awm ang i maw? Nute laka bat kan ngahzia hi a sawia sawi mai ni lovin kan damchhung pawha kan rulh sen loh tura tlak huphurhawm tak a ni a, chu chu an fate tan a thlawna min zirtir ringawt pawh hi a man titamtu a tling hial awm e. Ka nu laka ka bat tamzia ka ngaihtuahin ka nu hi ka tan hian a hlutzia ka hrechhuak fo mai. Thil dang ba hi chu eng eng emaw ni ti tiin a rulh dan kawng kawng a la ngaihtuah theih a, a la awlsam phian. Mahse faten nute laka kan bat erawh hi chu a thlawn a nihna hian a man a titam lehzual a, damchhung pawha pek tlak zawh lohva hlu a ni thung.

Nu zirtirna aia tha a awm chuang lo

Nu zirtirna hnuaia sei lian fate leh nu zirtirna hnuaia sei lian lo fate chu inthlau tak a ni ringawt. Nu zirtirna kut hnuai atanga seilian fate chu an lo puitlin pawhin kawng engkimah an hmantlak nghal a, nu zirtirna dawng pha lo leh dawng tha mang lo fate erawh chu an lo puitlin hnuah pawh kawng engkimah an khawr a, hmantlak an vang hle thung. Chuvangin nu zirtirna aia tha hi a awm chuang lo va, nu zirtirna chuan fate thinlung chhungril ber thlengin a thleng pha a, chu tluka hlu leh pawimawh dang a awm chuang lo a ni.

Poet ropui leh thusawi thiam tak leh Church of England puithiam ni bawk George Herbert chuan nute hlutna leh pawimawhzia hriain heti hian a lo sawi hial a, “Nu pakhat hian zirtirtu za a hen a ni.” tiin kum zabi 17-naah khan a lo sawi daih tawh a, kum tam tak liam tawh mah sela vawiin thlengin kan nunphung hian a la tidik zel chu a nih hi maw! Nute hlutna leh pawimawhna hrethiam pha lo tan chuan a awm zia chu hriat thiam a har ang a, nute hlutna leh pawimawhna hrethiam tan chuan George Herbert-a thu sawi hi vawiin thlengin a la dik zel a ni. Rev. Thansiama pawhin, "Khawvel hriat thama mi ropuite chu Nu thate tuh rah an ni ber." tiin nu thate thawhrim rah leh tuh rah avanga an fate pawh khawvel hriat thama mi ropui an awm thu a sawi ve bawk a ni. Chuvangin nu zirtirna kut hnuai atangin kan tawlh bo hlauh palh ang e tih hi ka hlau thin. Nu zirtirna kut hnuai atanga kan tawlh bo palh vaih chuan chengkawl che sual laileng luimawng lama a liam thla vawn vawn an sawi ang maiin kan duh leh duh lohvin sual lam kawngah thil tha lo ti turin kan liam thla vawn vawn mai ang.

Ka nu min zirtirna kut kha kei chuan ka sawisel ngai lo va, sawisel a hnekin tun hnua ka ngaihtuah let chang hian a hlutzia leh pawimawhzia ka hmu chhuak telh telh dawn chauh a lo ni reng mai! A hunlaiin a fate thuawih lo chu nun kawng dik lo kan zawh hlauvin a thiam ang tawkin tiang hmangin emaw kut hmangin emaw min zilh/vua a, naupan lai chuan nuten min hmangaih loh vangin min vua/vel emaw kan ti a, a changin nute chungah lungawi loh chang kan nei fo thin. Mahse khang zawng zawng kha nunkawng tha kan zawh theih nan hmangaih leh duhsak taka min zilhna a lo ni zawk a, ka nuin a fate nunkawng tha kan zawh theih nan duhsakna tiang hmang hreh lova min zilhna kha vawiinah hian a hlutzia leh pawimawhzia ka hre chhuak mek zel chu a nih hi maw....!

Nute hi Pathian lam kawnga kaihruaitu tha an ni

Nute hi sakhuana lama fate enkawl leh zirtir puitlin kawngah pawh tanpuitu pawimawh tak an ni. John Rondalph phei chuan heti hian a lo sawi a, ‘‘Ka naupan laia ka nuin ka kut vuana a bula min thingthittir a, ‘Kan pa, vana mi, i hming zahawm rawh se,’ tih min zirtir hre chhuak hauh lo ila chuan, Pathian a awm lo ti pawl ka ni ang.’’ tiin a naupan laia a nuin a bula thingthittira tawngtai dan a zirtirna avanga Pathian awm ringlo pawl zinga a tel loh thu a sawi hial a. Hei hian nute hi sakhuana lama fate zirtir puitlin kawngah pawh tanpuitu pawiawh tak an nih thu a tarlang chiang hle a ni. Naupang Sunday School-a min zirtirtuten thu maia min zirtir piah lamah hian a tak leh nuna min zirtirtute chu nute hi an ni.

Faten nunkawng dik leh tha an zawh theih nan nu kut tluka hmanraw pawimawh leh tha a awm chuang lo va, nu zirtirna kut hnuai atang hian fate nunkawng tur thui tak a hmuh tlang theih a ni.

Thutlangkawmna

Nu zirtirna kut tluka ngaihhlut tur thil dang a awm chuang lo. Nu zirtirna kut hnuaiah hian hringnuna kan hman mamawh tur zawng zawng a kim vek a, kan zir chhuak bawk a, chu pawh a thlawn ngawtin a ni leh nghal, hei tluka hlu leh pawimawh hi tumahin an pe thei bawk hek lo a ni. Chuvangin nute kut hi an fate hlawhtlinna leh hlawhtlinlohna thui tak innghahna a nih avangin a hluin a pawimawh em em a, fate hmalam hun tur pawh hi nute kutah hian thui tak a innghat a tih theih a ni.

Nb: He thuziak hi Tahan Khawtlang Tangrual pawl chanchinbu buatsaih May thla issue-ah tihchhuah a ni a, Zo Vapual blogspot ah hian dah that a ni.